Dilemma’s rondom de inzet van vrijwilligers en corona

Hoe zorg je dat iedereen zich veilig voelt in je organisatie? En hoe kun je de risico’s op besmetting zo goed mogelijk reduceren? De meeste vrijwilligersorganisaties zijn weer gestart met hun activiteiten. De coronaregels waren even versoepeld maar zijn weer aangescherpt. Mogen we vrijwilligers en deelnemers vragen of ze gevaccineerd zijn? Hoe zorgen we dat we geen mensen uitsluiten? Hoe maken we heldere afspraken?

Tijdens een webinar wat wij organiseerden op 1 november 2021 gingen een aantal vrijwilligersorganisaties in gesprek met Marty Jacobs, deskundige infectiepreventie van de GGD Amsterdam. Hij schetste de ontwikkelingen en aan de hand van hun vragen dacht hij mee over hoe je de risico’s in hun organisatie kan reduceren.  Lees de zeven adviezen en twee lastige voorbeeldsituaties. Lees over de basisregels en de regels rondom de QR code de pagina Veilig open met corona.

Advies 1: Hou je ook vanwege het tegengaan van griep aan de basisregels

Het griepseizoen is ook begonnen en deskundigen verwachten extra veel besmettingen omdat er vorig jaar haast geen griep is geweest. Daardoor hebben minder mensen afweer opgebouwd. Om de besmetting van griep te voorkomen, zijn dezelfde basisregels van toepassing. Ook voor de griep kunnen bepaalde groepen zich laten inenten. In dit verband wordt ook gesproken van het snotneuzenprotocol.

Advies 2: Zorg bij alle activiteiten weer voor 1,5 meter afstand

De 1,5 meter maatregel is weer terug. De 1,5 meter is de regel die samen met ventilatie de kans op besmetting het meest reduceert.

Advies 3: Gebruik het mondkapje als afstand houden niet kan

Beweeg je je in een ruimte met meerdere mensen, zet dan een mondkapje op. Zit je op een vaste plek dan kan het af. Vervoer je bijvoorbeeld iemand in een rolstoel of ziekenhuisbed, zet dan een mondkapje op en als het kan, degene in de rolstoel of het bed ook. Vooral als het contact langer dan een kwartier duurt, neemt de kans op besmetting toe.

Vanaf 6 november 2021 zijn de mondkapjes weer verplicht in winkels, bibliotheken, speelplekken, pretparken, het openbaar vervoer, tijdens het lopen op het mbo, hogeschool of universiteit, bij de kapper en fysiotherapeut.

Advies 4: Stel de regels voor het veilig werken weer bij

Door de nieuwe regels die op de persconferentie van 2 november zijn gecommuniceerd, moeten we onze regels weer aanpassen. Bedenk welke regels voor jullie vrijwilligers en deelnemers het belangrijkst zijn, in welke situaties ze zich aan welke regels moeten houden. Communiceer deze regels weer met iedereen.

Advies 5: Ga het gesprek aan met vrijwilligers en deelnemers

Wat als bekend is dat sommige deelnemers of vrijwilligers niet gevaccineerd zijn en zij daarom niet met elkaar willen werken? Start bij de regels die je hebt opgesteld als organisatie en leg uit waarom je denkt dat die veilig zijn. Vraag degene die het probleem ervaart, waar hij of zij bang voor is, welke aanvullende maatregelen kunnen helpen, of er een andere manier is om het werk te doen. Kortom, probeer creatief te zijn en maatwerk te leveren. Respecteer iemands keuze voor wel of niet vaccinatie en wel of niet samenwerken met ongevaccineerden. Als iemand besluit tijdelijk met het vrijwilligerswerk te stoppen, is dat ook goed.

Advies 6: Zet extra regels in als de activiteit risicovol is

Denk aan een gezondheidscheck. Je kunt iedereen van te voren bellen of bij binnenkomst vragen naar hun gezondheid. Als dezelfde mensen vaker per week bijeen komen, probeer dan zoveel mogelijk met dezelfde groepssamenstelling te werken.

Advies 7: Voorkom zoveel mogelijk uitsluiting van ongevaccineerden

Als je de basisregels naleeft en oplossingen hebt bedacht voor de activiteiten die je organiseert, als iedereen zich veilig voelt, is het niet nodig om mensen die niet gevaccineerd zijn buiten te sluiten. Uitsluiting leidt tot polarisatie en heeft een negatief effect op de samenleving. Bovendien leidt het tot een gevoel van schijnveiligheid. Wij adviseren daarom om alleen bij zeer kwetsbare deelnemers deze maatregel te overwegen. Je kunt dan alleen vragen of alleen mensen met een vaccinatie willen komen, want je mag niet controleren. Het kan zijn dat de wet hierover wordt aangepast.

Hoe maak je een keuze?

Op organisatieniveau, moet je steeds de afweging maken:

• Wat is het risico op besmetting?
• Wat is het belang van de activiteit?
• Kunnen we de activiteit zo inrichten dat het risico aanvaardbaar is?

Op persoonlijk niveau, is het belangrijk dat iedereen zich veilig voelt, zowel de vrijwilligers als de deelnemers, bezoekers, klanten etc.

Voorbeeld 1: Het vervoer van oudere mensen

Het vervoeren van oudere en zieke mensen in een Canta, met een kuchscherm. Is dat een groot risico?

• Ja, want een Canta is heel klein, je zit heel dicht op elkaar
• Het kuchscherm beschermt niet veel vanwege de beperkte ruimte
• De basisregels kunnen niet worden toegepast

Wat kun je doen om de situatie veiliger te maken?

• Je zou een raampje open kunnen doen, maar hierdoor kunnen mensen kou vatten
• Als de ritjes kort duren, wordt het risico weer kleiner
• Je zou beiden een mondkapje kunnen dragen.

Wat is het belang van de activiteit?

• De oudere en zieke mensen kunnen zonder de rit met de Canta hun huis niet uit
• Zij missen hierdoor sociale contacten met familie of vrienden

Kan je in dit geval als regel stellen dat de vrijwilliger gevaccineerd moet zijn?

• Omdat je weinig extra maatregelen kunt nemen, de activiteit erg belangrijk is en de doelgroep erg kwetsbaar is, is dit een overweging.
• Je zou deze keuze kunnen voorleggen aan de vrijwilligers en vragen of zij zich hierin kunnen vinden.

Voorbeeld 2: Een slotdiner met alle vrijwilligers

Aan het einde van het jaar wil een organisatie alle vrijwilligers voor een diner uitnodigen. Er komen zo’n 50 mensen. Is deze activiteit risicovol?

• Ja, bij een grote groep mensen is de kans op besmetting ook groter
• Ze zijn langere tijd bij elkaar

Wat kun je doen om de situatie veiliger te maken?

• Is 1,5 meter afstand mogelijk?
• Kunnen we een gezondheidscheck doen?
• Kunnen mensen tijdens het lopen een mondkapje dragen?
• Kunnen mensen in kleinere vaste groepjes zitten?
• Is de ruimte goed te ventileren?

Is het antwoord op deze vragen ja, dan kan de activiteit (mits de overheidsregels het ook toestaan) doorgaan en hoef je ongevaccineerde mensen niet te weigeren.