Volunteering saves lives (and the numbers prove it)

Edwin Velzel, CEO of PGGM NV and chairman of Nederland Zorgt voor Elkaar, published a valuable article on LinkedIn on July 8, 2025, about volunteering and caregiving, which we’d like to share with you. He summarizes the findings with the help of science and statistics.

A society under pressure

Dutch healthcare is under pressure. The number of people requiring care is rising, while the number of professional caregivers is lagging behind. We are aging, becoming lonely, and medicalizing en masse. Healthcare institutions and policymakers are frantically searching for solutions. What if part of the answer lies not in the hospital, but just around the corner? What if prevention lies not only in apps and lifestyle coaches, but also in the neighbor who chats with someone or the retired teacher who volunteers as a language coach?

Volunteering is increasingly proving to be a silent force in our society – with far-reaching consequences for well-being, health, and even healthcare costs. Statistics Netherlands (CBS) neighborhood-level health data reveal correlated patterns between volunteering, perceived health, loneliness, age, and income. But how strong are these correlations, really? And can we draw conclusions from them that can inform policy?

This article takes stock: with the help of statistics and science. And it concludes with an invitation to you.

Health starts with meaning

The first graph paints a clear picture: in neighborhoods where more people volunteer, residents are more likely to report good health. The correlation is strong, at around 71%. This is no coincidence, as international literature also shows.

Een van de belangrijkste verklaringen is dat vrijwilligerswerk mensen actief houdt – sociaal, mentaal én fysiek. Onderzoek wijst uit dat vrijwilligers gemiddeld gezonder zijn, minder stress ervaren en minder vaak depressieve klachten rapporteren. En belangrijker nog: het gaat hier niet alleen om gezonde mensen die kúnnen vrijwilligen. Recente gerandomiseerde studies, waaronder de HEAL-HOA RCT uit 2025, tonen aan dat vrijwilligerswerk op zichzelf leidt tot verbetering van gezondheid.

Vooral bij ouderen is dit effect significant: zij behouden langer hun cognitieve vermogens, fysieke activiteit én gevoel van eigenwaarde. Het bekende “use it or lose it”-principe lijkt hier volledig van toepassing.

Minder eenzaam, meer verbonden

De tweede grafiek toont een al even duidelijke trend: meer vrijwilligerswerk hangt samen met minder eenzaamheid. De negatieve correlatie bedraagt ongeveer 78%. Ook hier bevestigt de wetenschap wat de cijfers suggereren.

Eenzaamheid is een sluipmoordenaar in onze samenleving en is ongezonder dan roken. Ze tast niet alleen het psychisch welzijn aan, maar verhoogt ook de kans op hart- en vaatziekten, depressie, cognitieve achteruitgang en vroegtijdige sterfte. Volgens meta-analyses is de impact van sociale isolatie vergelijkbaar met roken of ernstig overgewicht.

Het goede nieuws? Vrijwilligerswerk is een bewezen remedie. De eerdergenoemde HEAL-HOA RCT toonde aan dat ouderen die regelmatig vrijwilligerswerk deden, hun gevoelens van eenzaamheid significant zagen dalen – met blijvend effect zolang ze actief bleven. Door zich nuttig te voelen en weer deel uit te maken van sociale netwerken, hervonden ze verbinding en zin.

Dat betekent dat vrijwilligerswerk ook werkt als preventieve maatregel. Niet alleen voor de vrijwilliger zelf, maar ook voor degenen die ze helpen.

Participatie is niet voor de elite

Sommige mensen vrezen dat vrijwilligerswerk vooral iets is voor hoogopgeleide babyboomers in villawijken. De grafiek over inkomen laat echter iets anders zien. De correlatie tussen gemiddeld inkomen en vrijwilligerswerk is beperkt (correlatie is slechts 13%). Vrijwilligers zijn overal: in dorpen én steden, in armere buurten en rijkere wijken.

Onderzoek toont dat mensen met een hoger inkomen iets vaker deelnemen, maar dat mensen met een lager inkomen vaak meer uren maken. In termen van maatschappelijke waarde zijn die verschillen dus klein. Motivatie, cultuur en sociale samenhang lijken belangrijker dan geld.

Dat maakt vrijwilligerswerk zo bijzonder: het is een egalitair en inclusief fenomeen. Iedereen kan bijdragen, en iedereen kan ervan profiteren. Het is daarmee ook een brug tussen groepen, klassen en generaties.

De kracht van het grijze goud

Ook bij leeftijd blijkt de correlatie met vrijwilligerswerk relatief zwak (correlatie is slechts 17%). Toch is het relevant om in te zoomen op de onderliggende dynamiek. Oudere volwassenen doen relatief vaker vrijwilligerswerk, zeker na pensionering. Ze hebben tijd, ervaring en vaak een sterk gevoel voor maatschappelijke verantwoordelijkheid. Erg gezond trouwens, om na je pensionering vrijwilligerswerk te gaan doen. Het voorkomt dat je in een gat valt van gebrek aan zingeving en sociaal contact!

Maar ook jongere generaties dragen bij – via sportclubs, buurthulp of maatschappelijke diensttijd. Het potentieel onder jongeren is groot, mits we het weten aan te spreken. Dat vraagt om een frisse benadering: flexibele projecten, digitaal ondersteund, met zichtbare impact.

Voor ouderen ligt de kracht juist in stabiliteit, beschikbaarheid en hun rol als verbinder in de wijk. Het stimuleren van vrijwilligerswerk onder ouderen is bovendien een investering in hun eigen gezondheid. Zoals het RIVM het ooit omschreef: “actieve ouderen vergrijzen gezonder”.

Van correlatie naar beleid

De data zijn duidelijk: vrijwilligerswerk gaat samen met meer gezondheid, minder eenzaamheid, en manifesteert zich in allerlei buurttypen. Maar wat betekent dit voor zorg- en welzijnsbeleid?

1. Vrijwilligerswerk als preventieve interventie

De wetenschap bevestigt het inmiddels: vrijwilligerswerk is niet alleen een sociale activiteit, maar ook een bewezen gezondheidsbevorderaar. Het verdient dus een plek in elk integraal preventiebeleid. Dat vraagt om:

• structurele ondersteuning van vrijwilligersorganisaties;
• het erkennen van vrijwilligerswerk als formele preventieve interventie in GGD- en gemeenteplannen;
• samenwerking tussen zorgverzekeraars, gemeenten en welzijnsorganisaties om vrijwilligersprojecten op te schalen;
• het opnemen van vrijwilligersnetwerken in sociale wijkteams en gezondheidscentra.

2. Vrijwilligers als aanvulling op professionele zorg

In verpleeghuizen, bij dagbesteding en in de eerste lijn kunnen vrijwilligers waardevolle ondersteuning bieden. Niet ter vervanging van zorgpersoneel, maar als aanvulling. Ze brengen tijd, aandacht en nabijheid – kwaliteiten die professionals vaak tekortkomen.

Beleid zou hier kunnen inzetten op:

• training en begeleiding van vrijwilligers binnen zorginstellingen;
• inzet van vrijwilligers in re-integratie, respijtzorg en palliatieve zorg;
• matching tussen zorgbehoeften en vrijwillige inzet via slimme platforms.

3. Vrijwilligerswerk als motor van sociale samenhang

Eenzaamheid is niet op te lossen met campagnes alleen. Het vereist infrastructuur voor ontmoeting en betrokkenheid. Vrijwilligersorganisaties zijn de motor achter die infrastructuur – van buurthuizen tot sportverenigingen.

Investeer daarom in:

• ontmoetingsplekken in de wijk (fysiek en digitaal);
• cross-overs tussen onderwijs, zorg en welzijn;
• buurtbudgetten met ruimte voor vrijwilligersinitiatieven.
• stimuleren en structureel financieren van bewonersinitiatieven en lokale (zorg)coöperaties

Call: Turning the tide starts with ourselves

If we want healthcare to remain future-proof, we must broaden it. Not just in terms of funding or technology, but in terms of humanity. Volunteering isn’t a luxury or a charity. It’s the foundation of a resilient society.

To policymakers: Recognize volunteering as a fully-fledged pillar of the healthcare landscape. Develop policies in which citizens are not only care recipients but also co-caregivers.

To institutions: collaborate with your volunteers as if they were colleagues. Because they are.

And to you – the reader – the question: who can you help today?

Volunteering starts small. But the impact is huge. And lasting.

Scientific sources (selection):

1. Yeung DYL, Jiang D, Warner LM, et al. (2025).  The effects of volunteering on loneliness among lonely older adults: the HEAL-HOA dual randomized controlled trial . Lancet Healthy Longevity.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39855242
2. Holt-Lunstad J, Smith TB, Layton JB. (2010).  Social relationships and mortality risk: a meta-analytic review . PLOS Medicine.  https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1000316
3. Warner LM, Yeung DYL, Jiang D, et al. (2024).  Effects of volunteering over six months on loneliness and mental health . American Journal of Geriatric Psychiatry.  https://doi.org/10.1016/j.jagp.2023.12.022
4. Holt-Lunstad J. et al. (2015).  Loneliness and Social Isolation as Risk Factors for Mortality: A Meta-Analytic Review . Perspectives on Psychological Science.  https://doi.org/10.1177/1745691614568352